Abandonu escolar tempranu

Esta selmana presentóse por parte’l Ministeriu d’Educación y la OCDE l’informe coles Propuestes pa un plan d’aición p’amenorgar l’abandonu escolar tempranu n’España.

Magar que les cifres d’alumnáu ameyoraron dafechu (28,2% en 2010), sigue habiendo un altu porcentaxe de mozos qu’abandonen los estudios. De media, n’España estímase un 13,9 %, frente al 9,3% na UE que nun acaben la secundaria postobligatoria o los programes alternativos equivalentes. Amás, el porcentaxe d’homes ye dafechu superior al de muyeres: 16,5% y 11,2%, respeutivamente.

Esto ye un grave problema social qu’amuesa qu’una bona parte de la nuesa infancia y mocedá nun tien los mesmos derechos que’l restu a una educación de calidá, pos quiten a esi alumnáu del accesu al saber. Y como se ve nesti estudiu, a quien más afeuta esta situación ye al alumnáu procedente de families desfavorecíes, minoríes, families migrantes, menores en situación feble…

Tamién constata l’estudiu la falta de profesionales d’orientación, profesoráu de sofitu o del trabayu social o meyor dichu, según les sos palabres, la mala distribución d’esti tipu de personal imprescindible pa lluchar escontra la desigualdá educativa.

Otres constataciones del trabayu encargáu a la OCDE refiérense a la situación del profesoráu, con una tasa de temporalidá que supera’l 33% cuando nel restu de paises de la OCDE ye del 18% o la sobrecarga de trabayu burocráticu qu’afuega, sobre manera, a los equipos direutivos.

Tamién se constata nel informe que la segregación del alumnáu, provocada sobre tou pola coesistencia d’un rede privada concertada subvencionada con fondos públicos cola rede pública, fai que neñes y neños en situación de desventaxa educativa axunten en dellos centros públicos, mientres los centros concertaos establecen cobros indebíos en forma de cuotes voluntaries o obligatoriedá de matriculase n’actividaes estraescolares d’altu costu, lo qu’alloña a determináu alumnáu que nun ye deseáu por esi tipu de centros.

Nun paez que fuera necesariu encargar estudiu dalgún a la OCDE pa saber que remanecen graves problemes sobre manera pal alumnáu con más dificultaes de partida. La realidá ye que la desigualdá social y les polítiques educatives privatizadores de la educación faen que la situación nun ameyore abondo y caltengan situaciones d’abandonu en delles zones y centros educativos.

Ye ciertu que l’estudiu y propuestes siguientes respuenden a la esmolición del gobiernu por amenorgar dicha tasa d’abandonu y de coordinar les polítiques de les CCAA p’algamalo.

Dafechu, el calter d’organismu económicu de la OCDE y la so visión de que la educación ha de formar ciudadanos pal mercáu llaboral, fai que nel estudiu sorráyense los analís sobro les posibilidaes d’insertamientu llaboral qu’esti alumnáu pierde al abandonar tan tempranamente la escuela al empar que reconoz que la entrada temprana nel mercáu llaboral por motivos económicos, la necesidá de buscar trabayu o otres necesidaes familiares, son los factores qu’obliguen con frecuencia a los mozos a abandonar la educación.

Dalgunes de les midíes propuestes son unificar criterios ente toles comunidaes autónomes pa midir l’abandonu y les necesidaes educatives del alumnáu p’asinar destinar fondos a los centros que más los precisen; desaniciar el cobru de cuotes na enseñanza concertada o obligar a estos centros a acutar places p’alumnáu nuevo mientres el cursu escolar; amenorgar la inestabilidá de les plantiyes docentes, o caltener y ampliar programes pa garantizar el sofitu al alumnáu ; ampliar la ufierta y la considerancia de la Formación Profesional, …

Per otra parte, anque se reconoz la falta de profesionales d’orientación, sofitu educativu y trabayu social, nun se fala d’ampliar sustancialmente’l so númberu, amontando nos centros con más alumnáu susceptible d’abandonu tempranu, sinón que suxeren la posibilidá de treslladar a esti personal d’unos centros a otros onde sían más necesarios, esto ye, retiralos d’unos centros con menos problemes supuestamente, pa destinalos a otros.

A pesar de qu’hubo una medría del PIB destináu a educación, qu’en 2022 algamaba’l 4,9% (en dómina de gobiernos del PP baxara dafechu per baxo del 4%) nun se fai una propuesta seria de medría del mesmu por casu p’amenorgar les ratios, que siguen siendo bien elevaes; p’amontar les plantiyes docentes; p’aumentar el profesoráu especialista n’atención a la diversidá ; pa la contratación de personal de sofitu sociu-educativu col que garantizar l’apertura peles tardes de tolos centros evitando asina daqué que denuncia l’informe: que les families tengan qu’incrementar el gastu priváu n’educación pa compensar les desigualdaes del sistema. Los fondos específicos tán garantizaos al traviés del Plan de Recuperación, Tresformamientu y Resiliencia (PRTR) d’España pa 2021-2026, y dempués ¿qué?

N’efectu, l’estudiu constata que munches families unvien a los sos fíos y fíes a clases “particulares”. Pero nun s’analiza fondamente por qué esto asocede nel nuesu país. Quiciabes nun se tuvo en cuenta que’l profesoráu ha d’atender a un alumnáu cada vez más diversu n’aules estraes. Que falta tiempu pa que’l profesoráu pueda coordinase colos departamentos d’orientación pa poner en marcha planes individualizaos pal alumnáu más feble, que’l profesoráu tutor vese apináu pola creciente burocracia que lu afuega. Qu’el profesoráu, al que quiciabes fuera conveniente escuchar más, ta fartu de que l’escesu de burocracia torgue una rellación más estrecha pa col alumnáu y families pa poder detectar ceo los problemes que dempués van traer l’abandonu tempranu y otros problemes qu’afeuten al alumnáu

En cuenta de proponer que la escuela garantice mientres les tardes el sofitu educativu al traviés de programes de refuerzu, d’actividaes estraescolares y deportives de baldre, d’apertura de biblioteques, de dinamización de barrios y pueblos al traviés de la collaboración, lo que se pon en cuestión ye la xornada continua. P’atayar los problemes qu’aquexen a la educación nel nuesu país, nun basta con midíes parciales. Precísase que la sociedá sía consciente de qu’ensin una medría sustancial de la inversión educativa destinada a la escuela pública, ensin una meyora de les condiciones d’estabilidá pa miles de persones interines, ensin unes plantiyes estables y bien formaes, ensin un apueste pola infancia pa que nengún neñu y nenguna neña quede tras dependiendo del so orixe o situación económica, nun vamos llograr una sociedá más xusta y más democrática.

Y eso ye daqué que nos xugamos tamién nos próximos díes. Nun lo escaezamos.

Laura Conde Rubio (del Secretariáu de SUATEA)

Ver artículo en La Voz de Asturias